Thiếu máu do thiếu sắt, nằm trong nhóm bệnh thiếu máu dinh dưỡng, là một bệnh lý rất thường gặp ở trẻ em, đặc biệt ở các nước kém và đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Mặc dù tần suất bệnh này ở nước ta hiện nay đã giảm so với trước đây nhờ sự phát triển của điều kiện kinh tế xã hội, tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ em vẫn rất cao. Theo báo cáo của Viện dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi năm 2008 là 29,2%, còn ở TP Hồ Chí Minh là 11,9%. Ở các vùng trung du và miền núi, tỷ lệ này có thể cao hơn nhiều (lên tới 60%).
Sắt là một trong ba vi chất quan trọng trong cơ thể ngoài i-ốt và vitamin A. Dù chỉ hiện diện với một lượng rất nhỏ trong cơ thể nhưng sắt có vai trò rất quan trọng đối với nhiều chức năng sống của cơ thể. Sắt là thành phần cấu tạo nên hemoglobin để vận chuyển oxy từ phổi đến tất cả các cơ quan. Sắt tham gia vào quá trình tạo thành myoglobin- sắc tố hô hấp của cơ. Ngoài ra sắt cũng tham gia vào cấu tạo của nhiều enzyme hệ miễn dịch. Thiếu máu thiếu sắt ở trẻ em sẽ ảnh hưởng đến quá trình phát triển thể chất và tinh thần của trẻ sau này, đặc biệt có thể gây ra các rối loạn về tâm thần và vận động. Do vậy việc phát hiện và điều trị kịp thời có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ.
Có nhiều nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt ở trẻ em. Một trong những nguyên nhân thường gặp nhất là cung cấp sắt không đủ: Chế độ ăn thiếu sắt như thiếu sữa mẹ, uống sữa công thức không bổ sung sắt, cho ăn bột thiếu thức ăn nguồn gốc động vật. Ở trẻ đẻ non, thiếu cân lúc đẻ và trẻ sinh đôi, lượng sắt dự trữ được cung cấp qua tuần hoàn rau thai ít nên cũng dễ thiếu sắt. Một nguyên nhân khác là do hấp thu sắt kém: trẻ bị tiêu chảy kéo dài, thiểu toan dạ dày, rối loạn hấp thu hoặc có dị dạng ở dạ dày ruột. Một nguyên nhân nữa cũng hay gặp là do tình trạng mất sắt mạn tính, gặp trong nhiễm giun móc, loét dạ dày- tá tràng, polyp ruột, chảy máu cam, hành kinh (trẻ gái dậy thì)… Ngoài ra các trường hợp trẻ trong giai đoạn lớn nhanh, dậy thì nhu cầu sắt cao trong khi cung cấp không đủ cũng có thể bị thiếu máu thiếu sắt.
Biểu hiện lâm sàng của thiếu máu thiếu sắt thường rất nghèo nàn, xảy ra từ từ, khó nhận biết. Trẻ thiếu máu thiếu sắt thường xanh xao (rõ nhất ở lòng bàn tay bàn chân, vành tai, niêm mạc họng, kết mạc mắt nhợt nhạt). Trẻ thường chậm chạp, mệt mỏi, kém tập trung, hay buồn ngủ, ít đùa nghịch. Nếu thiếu máu nặng có thể biểu hiện hoa mắt chóng mặt, khó thở khi gắng sức (chạy nhảy, vận động mạnh), sút cân, rối loạn tiêu hóa, lách to nhẹ… Trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng, chậm phát triển tâm thần vận động. Trẻ em học đường kém tập trung, giảm trí nhớ dẫn đến kết quả học tập thường kém.
Về điều trị, cần bổ sung cho trẻ uống các muối sắt, với nhiều loại hiện nay sẵn có (sắt sulfat, sắt gluconat). Cần điều chỉnh chế độ ăn thích hợp với lứa tuổi, cho trẻ ăn bổ sung đúng lúc và đúng cách với các thức ăn có nhiều sắt như rau xanh, nước hoa quả, đậu, trứng, thịt. Ngoài ra cần chữa các nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa và chảy máu mạn tính (như điều trị giun móc, điều trị loét dạ dày-tá tràng…).
Quan trọng hơn, cần phòng bệnh thiếu máu thiếu sắt bắt đầu ngay từ khi trẻ ở thời kỳ bào thai (mẹ có chế độ ăn giàu sắt, uống viên sắt). Với trẻ đẻ non, trẻ sinh đôi, trẻ bị thiếu sữa mẹ nên dùng thức ăn có bổ sung sắt hoặc cho điều trị dự phòng sớm bằng chế phẩm sắt. Bạn có thể bổ sung thêm thuốc bổ máu, sau đây là thuốc bổ máu đang được ưu chuộng trên thị trường. Xem sản phẩm TẠI ĐÂY
