Công dụng của Ngũ gia bì dưới góc nhìn Đông y

Không chỉ là một loại cây quen thuộc, Ngũ gia bì còn được dùng phổ biến trong y học cổ truyền. Dưới đây, Vtvcantho.vn xin được giới thiệu đến các bạn những công dụng của Ngũ gia bì dưới góc nhìn của Đông y.

Sơ lược về cây Ngũ gia bì

Cây ngũ gia bì còn có tên gọi khác là cây chân chim, cây lằng, sâm nam, mạy tảng (tiếng Tày), co tan (Thái), xi tờ rốt (K ho), lông veng vuông (Ba Na). Loại cây nhỏ, có thể cao 2-8m. Vỏ cây màu xám, cành nhỏ có lỗ bì. Lá kép hình chân vịt, mọc so le, có 6 – 8 lá chét, cuống lá dài 8-30cm, lá chét nguyên hình trứng, đầu nhọn hay hơi tù, dài 7 – 17cm, rộng 3 – 6cm.

Cuống lá chét giữa dài hơn. Cụm hoa chuỳ hoặc chùm tán. Hoa nhỏ màu trắng, số cánh hoa và nhị bằng nhau, thường là 5 cánh. Quả mọng hình cầu, khi chín có màu tím sẫm. Cây mọc hoang rải rác khắp nơi, thường mọc ở ven rừng, chân núi, sườn đồi, nhiều nhất ở các tỉnh Lào Cai, Phú Thọ, Hoà Bình, Ninh Bình, Bắc Giang…

Bộ phận dùng, chế biến làm thuốc là vỏ, rễ. Rễ đào về rửa sạch đất cát, bóc lấy vỏ hoặc thái mỏng nếu là rễ nhỏ, phơi hay sấy khô. Ngoài ra, còn dùng lá cây làm thuốc. Lá ngũ gia bì rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô trị bệnh eczema.

Công dụng của Ngũ gia bì

Đông y coi ngũ gia bì là một vị thuốc có tác dụng mạnh gân cốt, khu phong hóa thấp chủ trị đau bụng, yếu chân, trẻ con chưa biết đi, con trai âm suy (dương sự bất cử, con gái ngứa âm hộ, đau lưng, tê chân, làm mạnh gân cốt, tăng trí nhớ ngâm rượu uống rất tốt. Theo tài liệu cổ, ngũ gia bì vị cay, tính ôn vào 2 kinh can và thận.

Ngày dùng 6 -12g dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu.

Đơn thuốc có ngũ gia bì:

  • Rượu ngũ gia bì:

Ngũ gia bì sao vàng 100g, rượu 1 lít. Ngâm trong 10 ngày thỉnh thoảng lắc đều. Ngày uống 1 cốc con vào buổi tối trước bữa cơm chiều, chữa đau người, đau lưng, đau xương.

  • Đơn thuốc dùng cho phụ nữ:

Ngũ gia bì, mẫu đơn bì, xích thược, đương quy mỗi vị 40g. Tán nhỏ. Ngày uống hai lần, mỗi lần 4g chữa những phụ nữ bị lao lực, bị mệt mỏi, hơi thở ngắn, sốt ra nhiều mồ hôi, không muốn ăn uống.

Chú thích: Tên ngũ gia bì còn dùng để chỉ nhiều vị thuốc khác nhau, cần chú ý để tránh nhầm lẫn.

(Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam)

GS. ĐỖ TẤT LỢI