Hiện nay, rễ và quả của cây dành dành đã được nhiều nhà khoa học nghiên cứu cho thấy có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc, hạ huyết áp, trị các bệnh về thận như: viêm cầu thận mạn, suy thận…Dưới đây là những công dụng của cây dành dành được ứng dụng rộng rãi:
Mô tả cây dành dành
Nhờ vào những bằng chứng về công dụng của cây dành dành mà loài cây này được xếp vào danh sách những cây thuốc nam quý, cây nhỡ cao tới 2m, phân cành nhiều. Lá mọc đối hay mọc vòng 3 cái một, hình thuôn trái xoan hay bầu dục dài, nhẵn bóng. Lá kèm mềm ôm lấy cả cành như bẹ lá. Hoa mọc đơn độc ở đầu cành, màu trắng, rất thơm; cuống có 6 cạnh hình như cánh. Đài 6, ống đài có 6 rãnh dọc; tràng có ống tràng nhẵn, phía trên chia 6 thuỳ; nhị 6, bầu 2 ô không hoàn toàn, chứa nhiều noãn. Quả thuôn bầu dục, mang đài tồn tại ở đỉnh, có 6-7 rãnh dọc như cánh; thịt quả màu vàng da cam. Hạt dẹt.
Cây dành dành được xếp vào danh sách các cây thuốc Nam
Tác dụng dược lý của cây dành dành
+ Tác dụng giải nhiệt: Nước sắc chi tử có tác dụng ức chế trung khu sản nhiệt, tác dụng giống như vị Hoàng liên, Hoàng cầm nhưng yếu hơn (Trung Dược Học).
+ Tác dụng lợi mật: Chi tử làm tăng tiết mật. Thực nghiệm chứng minh trên súc vật sau khi thắt ống dẫn mật thấy Chi tử có tác dụng ức chế không cho Bilirubin trong máu tăng. Dịch Chi tử làm tăng co bóp túi mật (Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
+ Tác dụng cầm máu: Chi tử sao cháy thành than có tac dụng cầm máu (Trung Dược Học).hình ảnh cây chi tử, chi tử
+ Tác dụng kháng khuẩn: In vitro, nước sắc Chi tử có tác dụng ức chế trực khuẩn lỵ, tụ cầu vàng, trực khuẩn mủ xanh (Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
+ Tác dụng an thần: Nước sắc chi tử có tác dụng trị mất ngủ trong các bệnh viêm nhiễm do sốt cao làm não xung huyết và hưng phấn thần kinh. Thực nghiệm cũng chứng minh nước sắc kiệt Chi tử có tác dụng an thần đối với chuột trắng (Trung Dược Học).
+ Tác dụng hạ huyết áp: Trên súc vật thực nghiệm chứng minh rằng nước sắc Chi tử có tác dụng hạ áp (Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
+ Trên động vật thực nghiệm, thấy nước sắc chi tử có tác dụng ức chế tế bào ung thư trong nước bụng (Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
Quả dành dành thường được dùng trong một số bài thuốc:
Công dụng của cây dành dành được phát huy khi được kết hợp cùng với một số cây thuốc nam khác:
Viêm gan nhiễm trùng, vàng da:
Chi tử 9g, Nhân trần 18g, Đại hoàng 6g sắc với 300ml nước, sắc còn 200ml, uống trong ngày.
Viêm kết mạc mắt:
Chi tử 12g, Cúc hoa 8g, hạt Thảo quyết minh sao đen 6g, nấu nước, uống như uống trà.
Thổ huyết, chảy máu cam, tiểu ra máu:
Chi tử, Trắc bá diệp mỗi vị 9g, Sinh địa, rễ Cỏ tranh mỗi vị 15g, sắc uống. Nếu tiểu ngắn, tiểu buốt: Chi tử, Mộc thông, Hoạt thạch, mỗi thứ 8g, sắc uống.
Phụ nữ kinh nguyệt không đều, huyết nhiệt:
Chi tử 12g, Sinh địa 10g, Bạch thược 8g, sắc lấy 300ml nước, chia uống 2-3 lần trong ngày. Uống một tuần thì ngưng.
Huyết áp tăng cao gây đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, sườn đau tức:
Chi tử 12g, Đơn bì 12g, Sài hồ 8g, sắc uống trong ngày thay nước.
Lưu ý: Người huyết áp thấp, phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, người đang dùng thuốc hạ đường huyết, người đang vận hành máy móc, tàu xe, người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch tránh dùng quả dành dành.
